Yeşil Mutabakat Sanayi Planı

Avrupa’nın net sıfır emisyon hedefini sağlamak, sanayi rekabet gücünü artırmak ve iklim nötr hedefine hızlı geçişi desteklemek için 1 Şubat 2023 tarihinde Avrupa Komisyonu tarafından Yeşil Mutabakat Sanayi Planı açıklanmış olup, Sanayi Planı’nın amacının,

• AB’nin yeşil teknolojilerin gelişimi için lider konumunun korunması ve yatırım için cazibesinin muhafaza edilmesi,
• 2030 yılına kadar yılda yaklaşık, günümüz seviyesinin üç katından fazla olan 600 Milyar Euro değerine ulaşacağı öngörülen yenilenebilir enerji ve fosil yakıtsız hidrojen kaynağının kullanılması gibi temiz enerji pazarına yönelik yatırımların yapılarak, uluslararası iş birliklerinin geliştirilmesi,
• Yeşil dönüşüm projelerine 2032 yılına kadar 330 Milyar Euro kaynak ayıracak olan ABD ve 140 milyar kaynak ayıracak olan Japonya başta olmak üzere, Hindistan, Birleşik Krallık, Kanada gibi ülkelerin yeşil dönüşüme yönelik teknolojik gelişmeler için ayırdıkları kaynağın gerisinde kalınmaması,
• Yeşil teknoloji ve sanayii için beş yıllık plan dahilinde 260 Milyar Euro kaynak ile AB’den GSYİH oranına göre iki kat devlet yardımı veren Çin gibi ülkelerin rekabeti bozucu sübvansiyonların engellenmesine yönelik adımlar ile Tek Pazar’ın korunması için ticari savunma araçlarından yararlanmaya devam edilmesi,
• Yeşil dönüşüm sürecinde rekabetçiliğin sağlanmasına yönelik politikaların ve finansman mekanizmalarının şekillendirilmesi olduğu görülmektedir.

Ayrıca, sanayi sektörünün yeşil dönüşümü ve rekabet edebilirliğini ve ekonominin dönüşümüne yönelik yatırımları sağlamak için, Avrupa Komisyonu tarafından daha öncesinde açıklanan Batarya ve Batarya Atıkları Tüzük Taslağı ve Sürdürülebilir Ürünler için Eko Tasarım Tüzüğü Taslağı gibi düzenlemeleriyle birlikte net bir politika çerçevesi sağlanmış olup; planın, Avrupa Yeşil Mutabakatı, AB Sanayi stratejisi ve özellikle Döngüsel Ekonomi Eylem Planı kapsamında sanayiyi dönüştürmeye yönelik sürdürülen çabaları tamamlaması öngörülmektedir.

Yeşil Mutabakat Sanayi Planı, öngörülebilir, uyumlu ve basitleştirilmiş bir idari çerçeve, finansmana erişimin kolaylaştırılması, becerilerin geliştirilmesi ve dayanıklı tedarik zincirleri için açık ticaret başlıkları olmak üzere dört temel eksenden oluşmaktadır.

Öngörülebilir, Uyumlu ve Basitleştirilmiş Bir İdari Çerçeve oluşturulması başlığında,
2023 bahar aylarında Avrupa Komisyonu tarafından reform ihtiyacına dayanan endüstriyel rekabet edebilirlik için üç temel öneri sunacağı belirtilmiş olup bu kapsamda,

• Net Sıfır Sanayi Yasası hazırlanarak, bataryalar, yel değirmenleri, ısı pompaları, güneş enerjisi, elektrolizörler, karbon yakalama ve depolama teknolojileri gibi iklim nötr olma hedeflerini karşılamak için önemli olan ürünlerin üretim kapasiteleri için basitleştirilmiş düzenleyici çerçeve sağlanması, 2030 yılına kadar sanayi kapasitesine yönelik hedefler belirlenerek, öncelikli alanlarda izin prosedürlerinin öngörülebilir olacak şekilde kolaylaştırılması,
• AB’nin üçüncü ülkelerden gelen tedariklere olan bağımlılığını azaltmak ve döngüsel ekonomideki kaliteli işleri ve büyümeyi artırmak için kaynak bulmayı çeşitlendirme ve hammaddelerin geri dönüştürülmesi de dahil olmak üzere, AB net-sıfır teknolojilerinin üretiminin ilgili kritik ham maddelere erişim sağlandığında mümkün olabileceği belirtilmiştir. Bu kapsamda Avrupa Komisyonu tarafından daha önce temel prensipleri açıklanmış Kritik Hammadde Yasası teklif edilerek yüksek çevre standartlarının temininin ve kritik hammaddelere ilişkin arz güvenliğinin; sürekli olarak araştırma ve yenilik sağlanarak, uluslararası katılım güçlendirilerek; kritik hammaddenin çıkarma, işleme ve geri dönüşümünü kolaylaştırılarak sağlanması,
• 2023 yılı Mart ayında Avrupa Komisyonu’nun, Elektrik Piyasası Tasarımı Reform önerisi ile uzun dönemli fiyat kontratları yapılarak, enerji fiyatlarındaki istikrarsızlığı ele almak ve tüketicilerin daha uygun maliyetli yenilenebilir enerji kaynaklarından yararlanmasını sağlanması, yeni Batarya mevzuatı ve Sürdürülebilir Ürünler için Eko-Tasarım ile mevzuat taslaklarının net-sıfır teknolojilerine destek olunması,
• Ulaştırma için Trans- Avrupa Ağında (TEN-T) şarj ve yeniden dolum altyapısının geliştirilmesi, Avrupa hidrojen temelinin kurulması, Enerji için Trans-Avrupa Ağında (TEN-E) yüksek miktarda yenilenebilir enerji taşıyabilecek akıllı elektrik şebekelerinin güçlendirilmesi ve Alternatif Yakıt Altyapısı Tüzüğü’nün kabul edilmesi amaçlanmaktadır.

Ayrıca, kamu alımlarında uyumlaştırılmış sürdürülebilirlik ve döngüsellik gerekliliklerinin kullanılmasının, net sıfır ürün ve çözümler için daha öngörülebilir bir talep yaratılmasına yardımcı olabileceği ve Komisyon’un mevcut ve gelecekteki eko tasarım çalışma planları kapsamında net sıfır teknolojiler üzerinde çalışmaya yüksek öncelik vereceği vurgulanmaktadır.

Finansmana Erişimin Kolaylaştırılması başlığında,

• Kamu finansmanının, Avrupa Sermaye Piyasaları Birliği’nde daha fazla ilerlemeyle bağlantılı olarak, yeşil geçiş için gerekli olan çok yüksek miktarlarda özel finansmanın kilidini açabilecektir. Bu çerçevede, Komisyon tarafından, standart geri ödeme programları aracılığıyla enerji verimliliği ve yenilenebilir projelerin tasarımını ve geri ödemelerini hızlandırmak da dahil olmak üzere, Net-Sıfır Sanayi Planını desteklemek için “Uyum Yatırımlarının” hızla harekete geçirilmesi,
• 2022 yılında Komisyon tarafından yenilenebilir enerji ve sanayinin karbonsuzlaştırılması projelerine yönelik olarak 51 Milyar Euro tutarında devlet yardımının onaylandığı belirtilerek, “Rekabet Stratejisinin” bir parçası olarak, 2025 yılı sonuna kadar üye ülkeler tarafından verilecek devlet yardımları prosedürlerinin kolaylaştırılması ve esnekliklerin genişletilmesi ile bu tutarın artırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda AB’nin devlet yardımları alanında diğer ülkelere ve küresel finansman kapasitelerine göre eksikliklerinin giderilmesine yönelik politika belirlenmesi ve Tek Pazar içinde eşit şartların tesis edilmesi,
• Buna göre Komisyon’un, Üye Devletleri güncellenmiş bir “Geçici Devlet Yardımı Krizi ve Geçiş Çerçevesi” konusunda dahil edeceği ve Yeşil Mutabakat Genel Blok Muafiyet Kuralları güncelleyerek yeşil yatırımlara yönelik yardım için bildirim düzeylerini yükselteceği, Ortak Avrupa Çıkarı için Önemli Projeler (IPCEI) projelerine esneklik sağlanmasının amaçlandığı belirtilmiştir. Avrupa Komisyonu tarafından 1 Şubat 2023 tarihinde açıklanan Geçici Kriz ve Geçiş Çerçevesi ile, Tek Pazar’ın bütünlüğü ve Tek Pazar içerisinde eşit rekabet koşulları korunurken, yenilenebilir enerji yatırımlarının artırılması, endüstrinin karbondan arındırılması ve net sıfır emisyona geçiş için gerekli ekipmanların üretiminin desteklenmesi hedeflenmektedir.
• Komisyonun ayrıca temiz teknolojinin geliştirilmesini, üretimini ve kullanımını finanse etmek için halihazırda mevcut olan AB fonlarının kullanılmasını kolaylaştıracağı; yatırım ihtiyaçlarına göre, net sıfır teknoloji üretimine yönelik yatırımları teşvik etmek için AB düzeyinde ortak finansmanı artırmanın amaçlandığı ve kısa vadede REPowerEU, InvestEU ve İnovasyon Fonu gibi fonlara odaklanarak hızlı ve odaklanmış destek sunmak için Üye Devletlerle çözüm üzerinde işbirliği yapacağı belirtilmektedir.
• Şimdiye kadar yeşil dönüşüm projeleri için NextGenerationEU fonundan 250 Milyar Euro, Horizon Europe fonundan 40 Milyar Euro, Uyum Politikaları fonundan 100 Milyar Euro sağlandığı, projelerin finansman imkanının genişletilmesi amacıyla önümüzdeki dönemde RePowerEU inisiyatifi ile Toparlanma ve Güçlenme Fonundan (Recovery and Resilience Fund– RRF) 20 milyar Euro hibe ile 225 Milyar Euro ön-finansman imkanı sağlanacağı, Brexit Uyum Reservinde bulunan 5,4 Milyar Euro’nun da kullanılabileceği, InvestEU tarafından sağlanan 372 Milyar Euroluk kaynak ile batarya teknolojileri, kritik hammaddelerin geri dönüşümü, elektrikli araç bataryaları, hidrojen sevki teknolojileri, bio yakıt ve çelik üretimine ilişkin ileri üretim teknolojilerinin destekleneceği, Inovasyon Fonu’ndan ise 40 Milyar Euroluk kaynak sağlanacağı, ilk etapta 2023 yılının sonbahar aylarında 800 Milyon Euro bütçelik yenilenebilir hidrojen üretimine yönelik bir ihaleye çıkılması öngörülmektedir.
• 2023 yazından önce Çok Yıllı Mali Çerçeve gözden geçirildiğinde, Avrupa Komisyonu orta vadeli yatırım taleplerine yapısal bir yanıt olarak bir “Avrupa Egemenlik Fonu” önermeyi planladığı belirtilmektedir.
• Sermaye Piyasası Birliği kurularak AB’li şirketler için finansman ve yatırım fırsatlarının iyileştirilmesi amacıyla bireysel sermaye piyasalarının boyutunu ve bunların sınır ötesi entegrasyonunun arttırılması ve yatırım ihtiyaçlarının banka finansmanına ihtiyaç duymadan karşılanması hedeflenmektedir.

Becerilerin Geliştirmesi başlığında,

• Komisyon’un, yaş ve cinsiyet konularını dikkate alarak yeşil geçiş için çok önemli alanlarda iş ve becerilere yönelik arz ve talebi izlemek için hedefler ve göstergeler oluşturmak üzere Üye Devletler ile iş birliği yaptığı,
• Geleceğe hazır becerileri sağlamak için gerekli olan üniversiteler için Avrupa stratejisini uygulamak amacıyla Komisyon’un, Üye Devletler ve yüksek öğretim sektörü ile iş birliği yapmakta olduğu,
• Özellikle bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarında (STEM) uluslararası öğrencilerin ve araştırmacılarının Avrupa’ya gelmeleri için yeni yollar açılmaya çalışılacağı,
• İstihdamın %35 ila %40’ının yeşil dönüşüm sürecinden etkilenmesinin beklendiği dikkate alınarak, iyi ücretli ve kaliteli işler için gereken becerilerin geliştirilmesinin bir öncelik olması, net-sıfır hedeflerine ulaşmak için stratejik endüstrilerde beceri kazandırma programları başlatmak için “Net-Sıfır Endüstri Akademileri” ve sürdürülebilir inşaat için bir akademi kurulmasının önerildiği,
• Komisyonun, üçüncü ülke vatandaşlarının niteliklerinin tanınmasına ilişkin bir teklif sunacağı ve öncelikli sektörlerde AB işgücü piyasalarına erişimlerini kolaylaştırmak için bir AB Yetenek havuzunun oluşturulmasının incelendiği,
• Ayrıca beceri geliştirme için kamu ve özel finansmanın uyumlu hale getirilmesinin desteklenerek; Genel Blok Muafiyet Yönetmeliği kapsamında KOBİ’lerin eğitimine yönelik devlet yardımı üst sınırının artırılması ve şirketlerin eğitim harcamalarının şirket hesaplarında bir maliyet yerine bir yatırım olarak ele alınması gibi eğitim ve araştırma önlemlerine daha fazla yatırım yapılmasını teşvik edileceği belirtilmiştir.
• Bu çerçevede gerçekleştirilecek projeler için çeşitli AB fonlarından 75,1 Milyar Euro bütçe ayrılması hedeflenmektedir.

Dayanıklı tedarik zincirleri için açık ticaret başlığında;

• Küresel iş birliği ve yeşil dönüşüm için ticaretin desteklenmesi amacıyla AB’nin ikili Anlaşmaları ve Dünya Ticaret Örgütü’nün (DTÖ) çalışmalarına bağlı kalmayı sürdüreceği,
• Avrupa Komisyonun etkin uygulama ve yürütme yoluyla halihazırda mevcut olanlardan en iyi şekilde yararlanırken, AB’nin Serbest Ticaret Anlaşmaları ağını güçlendirmeye devam edeceği, bu kapsamda Avustralya ile müzakerelerin 2023 yazına kadar sonuçlandırılması, Hindistan ve Endonezya ile önemli ilerleme kaydedilmesi, Şili, Meksika ve Yeni Zelanda ile yapılan anlaşmaların onaylanması ve Mercosur ile onay sürecinde ilerleme kaydedilmesinin hedeflendiği ve ortaklarla geleneksel ticaret anlaşmalarının ötesinde başka iş birliği biçimleri geliştirmeye devam ederek temiz geçişi destekleyeceği,
• Komisyonun Enflasyon Düşürme Yasasına ilişkin AB-ABD Görev Gücü gibi yeşil geçişi desteklemek için ortaklarla iş birliği yapmaya devam edeceği,
• Rekabetçi ve çeşitlendirilmiş bir endüstriyel temel aracılığıyla küresel tedarik güvenliğini sağlamak için hammadde tüketicileri ile kaynak açısından zengin ülkeleri bir araya getirecek bir “Kritik Hammaddeler Kulübü” kurmak için Komisyonun, benzer düşünen ortaklarla hammadde sektöründeki ortaklıkların araştırılmasının amaçlandığı,
• Komisyonun, küresel temiz enerji geçişini sağlamada AB endüstriyel yeteneklerinin rolünü desteklemek ve temiz teknolojilerin küresel ölçekte benimsenmesini teşvik etmek için Temiz Teknoloji/Net-Sıfır Endüstriyel Ortaklıklarını araştırmasının hedeflendiği,
• Ayrıca, Komisyon’un ticari savunma araçlarını kullanarak, AB dışı ülkelerin sübvansiyonlarının temiz teknoloji sektörü de dahil olmak üzere Tek Pazar’daki rekabeti bozmamasının sağlanarak; Tek Pazarın, temiz teknoloji sektöründeki haksız ticaretten de korunacağı, Yabancı Sübvansiyonlar Tüzüğü, Uluslararası Kamu Alımları Enstrümanı gibi araçlarla AB’nin rekabetçiliğinin korunmasına yönelik tedbirlerin alınacağı vurgulanmaktadır.